Augustinus Hipponensis

qui vobis displicent valde,

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Foeda est res causam audire	et personas accipere.
	Omnes iniusti non possunt	regnum Dei possidere.
	Vestem alienam conscindas	nemo potest tolerare:
5	quanto magis pacem Christi	qui conscindit dignus est morte.
	Et quis est ista qui fecit	quaeramus hoc sine errore.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Abundantia peccatorum	solet fratres conturbare.
	Propter hoc Dominus noster	voluit nos praemonere
10	comparans regnum caelorum	reticulo misso in mare ¹.
	Congregavit multos pisces	omne genus hinc et inde,
	quos cum traxissent ad litus,	tunc coeperunt separare:
	bonos in vasa miserunt,	reliquos malos in mare.
	Quisquis novit Evangelium,	recognoscat cum timore.
15	Videt reticulum Ecclesiam,	videt hoc saeculum mare ²;
	genus autem mixtum piscis,	iustus est cum peccatore;
	saeculi finis est litus:	tunc est tempus separare;
	qui modo retia ruperunt,	multum dilexerunt mare;
	vasa sunt sedes sanctorum,	quo non possunt pervenire.

20	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Bonus auditor fortasse	quaerit qui ruperunt rete.
	Homines multum superbi,	qui se iustos dicunt esse.
	Sic fecerunt conscissuram	et altare contra altare.
	Diabolo se tradiderunt,	cum pugnant de traditione
25	et crimen quod commiserunt,	in alios volunt transferre.
	Ipsi tradiderunt Libros	et nos audent accusare,
	ut peius committant scelus,	quam quod commiserunt ante,
	quia possint causam Librorum	excusare de timore,
	quo Petrus Christum negavit,	dum terreretur de morte ³.
30	Modo quo pacto excusabunt	factum altare contra altare?
	Et pace Christi conscissa	ut spem ponant in homine ⁴,
	quod persecutio non fecit,	ipsi fecerunt in pace.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Custos noster, Deus magne,	tu nos potes liberare
35	a pseudoprophetis istis,	qui nos quaerunt devorare.
	Maledictum cor lupinum	contegunt ovina pelle ⁵.
	Nomen iusti ovina pellis,	schisma est in lupino corde.
	Qui non noverunt Scripturas,	hos solent circumvenire;
	audiunt enim: "traditores "	et nesciunt quid gestum est ante.
40	Quibus si dicam: " Probate ",	non habent quid respondere.
	Suis se dicunt credidisse:	dico ego mentitos esse;
	quia et nos credidimus nostris,	qui vos dicunt tradidisse.
	Vis nosse qui dicant verum?	Qui manserunt in radice.
	Vis nosse qui dicant falsum?	Qui non sunt in unitate.
45	Olim causa iam finita est.	Quid vos non statis in pace?

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Dixerunt maiores nostri	et libros fecerunt inde
	qui tunc causam cognoverunt,	quod recens possent probare.
	Erant quidam traditores	Librorum de sancta lege
50	episcopi de Numidia,	et non quilibet de plebe.
	Cum Carthaginem venissent	episcopum ordinare,
	invenerunt ordinatum	Caecilianum in sua sede.
	Irati sunt quia non ipsi	potuerunt ordinare.
	Erant et alii inimici	Caeciliano iniusti valde ,
55	impii, fures, superbi,	de quibus longum est referre.
	Iunxerunt se simul omnes	crimen in illum conflare:
	dicunt ordinatorem eius	sanctos Libros tradidisse.
	Sic pacis retia ruperunt,	et errant modo per mare.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

60	Ecce quam bonum et iocundum	fratres in unum habitare ⁶.
	Audite vocem prophetae	ut sitis in unitate.
	Crimen nobis quis probavit	antiquum de traditione?
	Quis obiecit in iudicio?	Qui sederunt iudicare?
	Quibus testibus convicit?	Quis hoc ausus est firmare ?
65	Sed hoc libenter finxerunt,	quod se noverant fecisse,
	Quia fama iam loquebatur	de Librorum traditione.
	Sed qui fecerant latebant	in illa perturbatione.
	Inde alios infamarunt,	ut se ipsos possent celare.
	Per illos ceteri errarunt	principes ex ipsa parte,
70	quia non credere collegis	putaverunt sibi turpe.
	Iam fratres finiatur error	et simus in unitate.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Fecerunt quod voluerunt	tunc in illa caecitate.
	Non iudices consederunt	tot sacerdotes de more
75	quo solent in magnis causis	congregati iudicare,
	non accusator et reus	steterunt in quaestione,
	non testis, non documentum	quo possent crimen probare,
	sed furor, dolus, tumultus,	qui regnant in falsitate.
	Aut proferte nobis gesta,	quae in concilio solent esse.
80	Videamus quae res coegit	fieri altare contra altare.
	Si malus erat sacerdos,	deponendus erat ante,
	si non poterat deponi,	tolerandus intra rete,
	sicut modo toleratis tam	multos malos aperte;
	qui tot fertis pro furore,	ferretis unum pro pace.

85	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Gaudium magnum esset nobis	si tunc nolletis errare;
	sed si tunc non visum est verum	vel nunc experti videte.
	Multos enim nunc habetis
	nec tamen hos separatis	a vestra communione.
90	Non dico de illis peccatis,	quae potestis et negare:
	fustes, ignes, mortes dico,	quae committunt vestri in luce;
	et tamen suffertis illos	vel errore vel timore.
	Quantum erat ut ferrent unum	patres vestri pro unitate
	si tantus erat tumultus	ut non possent degradare.
95	Adde quod innocens erat	et nil poterant probare,
	sed ne crimen quaereretur,	ubi se videbant esse,
	finxerunt se nimis iustos,	cum totum vellent turbare.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Honores vanos qui quaerit	non vult cum Christo regnare,
100	sicut princeps huius mali,	de cuius vocantur parte.
	Nam Donatus tunc volebat	Africam totam obtinere;
	tunc iudices transmarinos	petiit ab imperatore.
	Sed haec tam iusta petitio	non erat de caritate.
	Hoc ipsa veritas clamat,	quam volo modo referre.
105	Nam consensit imperator,	misit qui sederent Romae
	sacerdotes, qui tunc possent	Caecilianum cum illo audire.
	Dicta causa, nil probatum est:	ausus est et appellare
	et post collegarum sedem	audiri ab imperatore.
	Hinc petitio illa probatur	non esse de caritate.
110	Deinde ubique victus coepit	christianos rebaptizare.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Iustitiam sequi si vultis,	totam causam cogitate.
	Quod postea fecit Donatus,	factum quare non est ante?
	Dissentiebant sacerdotes	in tota africana parte:
115	sacerdotes transmarini	possent inde iudicare.
	Quid cucurristis ad schisma	et altare contra altare,
	ut quod postea iudicatum est,	iam non possetis audire
	et a iudicibus vestris	cogeremini appellare,
	dum vultis erroris regnum	quoquo modo confirmare?
120	Et nunc et vos totum nostis,	sed fingitis vos nescire,
	et cum vos veritas urguet ,	patres dicitis errasse,
	quasi vos aliquis vetet iam	recedere ab errore.
	Sed superbia vos ligavit	in cathedra pestilentiae ⁷.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

125	Karitatem Christi qui habet,	pacem non potest odisse.
	Vel iam vos populi audite,	et nobiscum concordate,
	qui non tenetis cathedram,	pro qua pugnetis iniuste.
	Si modo episcopi vestri	ex una aliqua regione
	haberent inter se litem,	quos velletis iudicare
130	nisi alterarum regionum	qui non essent de ipsa lite?
	Sed cum discussissent causam	pronuntiarent pro una parte,
	numquam communicaretis	qui illis nollent consentire.
	Quare ergo communicastis	istis qui hoc fecerunt ante?
	Nam et ipsi non consenserunt	transmarinorum sententiae,
135	qui pro nobis iudicarunt;	nam nobis iunguntur hodie.
	Si iudex Christus hoc dicat,	quid habetis respondere?

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Lumen cordis si est in vobis,	verum potestis videre.
	Sunt Preces Donati et Acta	quibus quod dictum est probate.
140	Quae si credere non vultis,	vos huc aliqua proferte.
	Quibus si et nos non credamus	erit rixa sine fine.
	Amplectamur ergo pacem.	Quid ad nos quod gestum est ante?
	Obicitis traditionem:	respondemus vos fecisse.
	Clamatis vos de Machario	et nos de circumcellione.
145	Illud nostrum iam transactum	vestri non cessant usque hodie.
	Habet paleas area nostra:	vos hoc solum vultis esse.
	Vos enim non vultis pacem.	Illi minantur de fuste
	et utinam minarentur	et non tunderent cotidie.
	Hos si expellunt isti vestri	non habent per quos regnare.

150	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Modum si excessit Macharius	conscriptum in christiana lege,
	vel legem regis ferebat	cum pugnaret pro unitate.
	Non dico istum nil peccasse,	sed peiores vestros esse.
	Quis enim praecepit illis	per Africam sic saevire?
155	Non Christus, non imperator	haec probatur permisisse,
	fustes et ignes privatos	et insaniam sine lege.
	Quia scriptum est: Reconde gladium ⁸	scelus non putant in fuste
	non ut homo non moriatur,	sed ut conquassetur valde
	et postea moriatur inde,	iam cruciatus in languore.
160	Sed tamen si miserentur	occidunt et uno fuste.
	Fustes Israeles vocant	quod Deus dixit cum honore ⁹,
	ut plus vastent ipsum nomen	quam corpus quod caedunt inde.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Nolite nobis iam, fratres,	tempus Macharii imputare.
165	Si crudeles erant illi,	et nobis displicent valde;
	si autem falsa de illis dicunt,	Deus potest iudicare.
	Nos amemus pacem Christi,	gaudeamus in unitate.
	Si qui sunt mali in Ecclesia,	non nobis possunt nocere.
	Si non possunt nobiscum esse	excludantur salva pace.
170	Si non poterunt excludi,	excludantur vel de corde.
	Dixit Ezechiel sanctus	quosdam consignatos esse,
	qui gemunt peccata fratrum	et non separantur inde ¹⁰.
	Sic nos propter malos fratres	non separemur a matre,
	quod tunc impii fecerunt	extra levantes altare,
175	ut peiores nunc haberent	quam quos se fingunt fugisse.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Omnis qui Scripturas novit ,	novit quod volo aperire.
	Iohannes Baptista dixit	tunc ad Iudaeos aperte,
	quod hos tamquam aream suam	nosset Christus ventilare ¹¹.
180	Misit in messem operarios	discipulos praedicare ¹²,
	per quos area collecta est	et ventilata de cruce.
	Tunc iusti tamquam frumentum	Ecclesiam impleverunt caste
	vendentes quae possidebant ¹³	et mundo dicentes vale.
	Illi tamquam semen erant,	quod toto dispersum est orbe ¹⁴
185	ut alia surgeret messis,	quae ventilanda est in fine,
	et crescit inter zizania ¹⁵,	quia sunt haereses ubique;
	huius palea sunt iniusti,	qui non sunt in unitate,
	ex quibus si erat Macharius,	nos quid vis rebaptizare?

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

190	Pone in corde areas duas,	possis quod dico videre.
	Certe et prior habebat sanctos,	sicut ostendunt Scripturae.
	Nam et septem milia virorum	Deus se dixit reliquisse ¹⁶,
	et sacerdotes et reges	multi iusti sunt in lege.
	Ibi habes tantos prophetas,	habes multos et de plebe.
195	Dic mihi: quis tunc iustorum	separavit sibi altare?
	Multa scelera admittebat	iniquus populus ille,
	idolis sacrificatum est,	tot occisi sunt prophetae ¹⁷,
	et nemo tamen iustorum	recessit ab unitate.
	Iusti iniustos sufferebant	venturo ventilatore,
200	uno templo miscebantur,	sed mixti non erant corde,
	dicebant in illos tanta	et unum habebant altare.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Quid vobis ad haec videtur?	Secunda messis Ecclesiae,
	quae per orbem totum crescit,	plura debet sustinere.
205	Habet iam Domini exemplum	et in Iuda traditore ¹⁸.
	Hunc inter bonos ferebat,	hunc misit et praedicare.
	Malus servus praedicabat,	sed Christus erat in fide,
	quia qui iudici credebant	non curabant de praecone.
	Quando dedit sanctam cenam,	nec tunc illum exclusit inde ¹⁹,
210	et posset per illum tradi,	etiam si inde exisset ante.
	Sed nobis exemplum datum est	malos fratres tolerare,
	ut quando excludi non possunt,	solo separemur corde.
	Sed palea quasi aristarum,	quidam <sunt> superbi valde,
	quos antequam ventilentur,	tempestas rapit de messe.

215	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Rogo, respondete nobis,	quid vultis rebaptizare?
	Lapsos sacerdotes vestros	pellitis a communione
	et nemo tamen post illos	ausus est rebaptizare
	et quoscumque baptizarunt	vobis communicant hodie.
220	Quid ab eis acceperunt,	si non habebant quid dare?
	Legite quomodo adulter	puniatur in sancta lege ²⁰;
	non enim dicere potest,	quia peccavit a timore.
	Si sancti soli baptizant,	post istos rebaptizate.
	Quid calumniamini nobis	qui sumus in unitate,
225	qui nondum eramus vel nati	in illa persecutione?
	Et scriptum est peccata patrum	ad iustos non pertinere ²¹;
	sed nemo dat fructum bonum	si praecisus est de vite.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Scitis Catholica quid sit	et quid sit praecisum a vite.
230	Si qui sunt inter vos cauti,	veniant, vivant in radice;
	antequam nimis arescant	iam liberentur ab igne.
	Ideo non rebaptizamus,	quod unum signum est in fide,
	non quia vos sanctos videmus,	sed solam formam tenere,
	quia ipsam formam habet sarmentum	quod praecisum est de vite.
235	Sed quid illis prodest forma,	si non vivant de radice?
	Venite, fratres, si vultis	ut inseramini in vite.
	Dolor est cum vos videmus	praecisos ita iacere.
	Numerate sacerdotes	vel ab ipsa Petri sede
	et in ordine illo patrum	quis cui successit videte:
240	ipsa est petra quam non vincunt	superbae inferorum portae ²²

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Talis si quis ad te veniat	plenus catholica fide,
	quales illos sanctos viros	omnes solemus audire
	et tibi dicat: " O frater,	quid me vis rebaptizare?
245	Quid sit ante factum nescio,	nunc autem sum in Christi fide.
	Si me maculat quod nescio,	tu qualis sis nunc ostende:
	vultus tuos ecce attendo,	ignoro quid sit in corde.
	Si me maculat quod nescio,	tu me maculas fortasse
	et si te credo esse sanctum,	quibus communicas vide.
250	Si maculat quod nescimus,	iam non potes sanctus esse,
	quem maculant tot peccata,	quae committunt vestri occulte.
	Si autem quod nescis non curas,	nec ego quod factum est ante ".
	Et tamen christianum talem	audes tu rebaptizare?

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

255	Vae qui pro cathedris vestris	sic contenditis iniuste.
	Clamatis vos solos sanctos,	aliud dicitis in corde
	quia videtis et vos multos	malos abundare ubique.
	Numquid dicere potestis:	"Mixti sumus intra rete "?
	Respondetur enim vobis	iam vos illud disrupisse.
260	Neque dicere potestis	paleas vos sustinere;
	iterum enim respondemus:	Hoc fecissetis et ante.
	Non enim peiores erant	illo Iuda traditore ²³,
	cum quo Apostoli acceperunt	primum sacramentum cenae ²⁴,
	cum tanti sceleris reum	inter se iam scirent esse;
265	nec tamen hos inquinabant	sordes in alieno corde.
	Et tamen christianos fratres	audetis rebaptizare.

	Vos qui gaudetis de pace,	modo verum iudicate.

	Audite fratres quae dico	et mihi irasci nolite
	quia non sunt falsa quae auditis,	potestis considerare.
270	Quid si ipsa mater Ecclesia	vos alloquatur cum pace
	et dicat: " O filii mei,	quid querimini de matre?
	Quare me deseruistis,	iam volo a vobis audire.
	Accusatis fratres vestros	et ego laceror valde.
	Quando me premebant gentes,	multa tuli cum dolore.
275	Multi me deseruerunt,	sed fecerunt in timore;
	vos vero nullus coegit	sic contra me rebellare.
	Dicitis mecum vos esse,	sed falsum videtis esse.
	Ego Catholica dicor	et vos de Donati parte.
	Iussit me apostolus Paulus	pro regibus mundi orare ²⁵;
280	vos invidetis quod reges	iam sunt in christiana fide.
	Si filii estis, quid doletis ,	quia auditae sunt praeces meae?
	Quando enim dona miserunt	noluistis acceptare
	et obliti estis Prophetas,	qui illud praedixerunt ante,
	quod gentium reges magni	missuri essent dona Ecclesiae ²⁶.
285	Quae dona cum respuistis,	ostendistis vos non esse
	et Macharium coegistis	suum dolorem vindicare.
	Sed ego quid vobis feci,	mater vestra in toto orbe?
	Expello malos quos possum,	quos non possum cogor ferre.
	Fero illos, donec sanentur,	aut separentur in fine.
290	Vos me quare dimisistis	et crucior de vestra morte?
	Si multum malos odistis	quales habetis videte.
	Si et vos toleratis malos,	quare non in unitate,
	ubi nemo rebaptizat nec	altare est contra altare?
	Malos tantos toleratis	sed nulla bona mercede
295	quia quod debetis pro Christo,	pro Donato vultis ferre ".

	Cantavimus vobis, fratres,	pacem si vultis audire.
	Venturus est iudex noster:	nos damus, exigit ille.

PSALMUS CONTRA PARTEM DONATI