Notas

1 Celestino I, Ep. Apostolici verba, mayo 431: PL 50, 530 A

2 Cf. León XIII, Carta Encícl. Aeterni Patris, 4 agosto 1879: Acta Leonis XIII, I, Roma 1881, pág. 270

3 Cf. Pío XII, Carta Encícl. Ad salutem humani generis, 22 abril 1930: AAS 22, 1930, pág. 233

4 Pablo VI, Discurso a los religiosos de la Orden de San Agustín con ocasión de la inauguración del Instituto Patrístico ?Augustinianum?, 4 mayo 1970: AAS 62, 1970, pág. 426; L'Osservatore Romano, Edición en Lengua Española, 31 mayo 1970, pág. 10

5 Juan Pablo II, Discurso a los profesores y alumnos del Instituto Patrístico ?Augustinianum? de Roma, 7 mayo 1982: AAS 74, 1982, pág. 800; L'Osservatore Romano, Edición en Lengua Española, 18 julio 1982, pág. 9

6 Juan Pablo II, Discurso al capítulo general de la Orden de San Agustín, 25 agosto 1983; L'Osservatore Romano Edición en Lengua Española, 11 septiembre 1983, pág. 12

7 Cf. San Agustín, Serm. 93, 4; 213, 7: PL 38, 575; 38, 1063.
(En adelante, donde no se cita expresamente el nombre del autor, léase ?San Agustín?)

8 Cf. De beata vita, 4: PL 32, 961; Contra Acad., 2, 2, 4-6: PL 32, 921-922; Solil., 1, 1, 1-6: PL 32, 869-872

9 De dono persev., 20, 53: PL 45 1026

10 Cf. Confess., 1, 11, 17: PL 32, 669

11 Cf. Confess., 9, 8, 17-9, 13, 17: PL 32, 771-780

12 Cf. Confess., 6, 5, 8: PL 32, 723

13 Confess., 3, 4, 8: PL 32, 686; ib., 5, 14, 25: PL 32, 718

14 Contra Acad., 2, 2, 5: PL 32, 921

15 Confess., 3, 4, 7: PL 32, 685

16 Confess., 3, 6, 10: PL 32, 687

17 De beata vita, 4: PL 32, 961

18 Serm., 51, 5, 6: PL 38, 336

19 De utilitate cred., 1, 2: PL 42, 66

20 De utilitate cred., 1, 2: PL 42, 66

21 Cf. Confess., 5, 3, 3: PL 32, 707

22 Cf. Confess., 5, 10, 19; 5, 13, 23; 5, 14, 24: PL 32, 715, 717, 718

23 De beata vita, 4: PL 32, 961; cf. Confess., 5, 9, 19; 5, 14, 25; 6, 1, 1: PL 32, 715, 718, 719

24 Cf. De utilitate credendi, 8, 20: PL 42, 78-79

25 Confess., 6, 11, 18: PL 32, 729

26 Cf. Confess., 3, 12, 21: PL 32, 694

27 Cf. Contra Acad., 3, 20, 43: PL 32, 957; Confess., 6, 5, 7: PL 32, 722-723

28 De ordine,2, 9, 26: PL 32, 1007

29 Cf. Confess., 7, 19, 25: PL 32, 746

30 Cf. Confess., 6. 5, 7; 6, 11, 19; 7, 7, 11: PL 32, 723, 729, 739

31 Cf. Confess.; 7, 7, 11: PL 32. 739

32 Confess., 7, 10, 16: PL 32, 742

33 Cf. Confess., 7, 1, 1; 7, 7, 11: PL 32, 733, 739

34 Cf. Confess., 7, 5, 7: PL 32, 736

35 Confess., 7, 13, 19: PL 32, 743

36 Cf. Confess., 7, 12, 18: PL 32, 743

37 Cf. Confess., 7, 3, 5: PL 32, 735

38 Confess., 8, 10, 22: PL 32, 759; cf. ib., 8, 5, 10-11: PL 32, 753-754

39 Cf. Confess., 7, 17, 23: PL 32, 744-745

40 Cf. Confess., 7, 21, 26: PL 32, 749

41 Confess., 7, 21, 27: PL 32, 747

42 Contra Acad., 2, 2, 6: PL 32, 922

43 Cf. Confess., 7, 21, 27: PL 32, 748

44 Confess., 1, 11, 17: PL 32, 669

45 Cf. Confess., 6, 11, 18; 8, 7, 17: PL 32, 729, 757

46 Cf. Confess., 8, 5, 11-12: PL 32, 754

47 Cf. Confess., 6, 12, 21: PL 32, 730

48 Cf. Confess., 6, 6, 9: PL 32, 730

49 Cf. Confess., 6, 15, 25: PL 32, 732

50 Cf. Confess., 8, 1, 2: PL 32, 749

51 Cf. Confess., 8, 6, 13-15: PL 32, 755-756

52 Confess., 8, 11, 27: PL 32, 761

53 Cf. Confess., 8, 7, 16-12, 29: PL 32, 756-762

54 Confess., 8, 12, 30: PL 32, 762

55 Cf. Confess., 9, 2, 2-4: PL 32, 763

56 Cf. Confess., 9, 4, 7-12: PL 32, 766-769

57 Cf. Confess., 9, 5, 13: PL 32, 769

58 Confess., 9, 6, 14: PL 32, 769

59 Cf. Confess., 9, 6, 14: PL 32, 769

60 Cf. Confess., 9, 12; 28 S. PL 32, 775 s

61 Cf. De mor. Eccl. cath., 1, 33, 70: PL 32, 1340

62 Posidio, Vita S. Augustini, 3, 1: PL 32, 36

63 Cf. Serm., 355, 2: PL 39, 1569

64 Cf. Posidio, Vita S. Augustini, 11, 2: PL 32, 42

65 Cf. L. Verheijen, La règle de Saint Augustin, París 1967, I-II

66 Confess., 9, 2, 3: PL 32, 764; cf. ib., 10, 6, 8: PL 32, 782

67 Tractatus in Io, 26, 5: PL 35, 1609

68 De Trin., 1, 5, 8: PL 42, 825

69 Contra Acad., 3, 20, 43: PL 32, 957

70 Cf. De ordine, 2, 9, 26: PL 32, 1007

71 Cf. Serm., 43. 9: PL 38, 258

72 Cf. De utilitate credendi: PL 42, 65-92

73 Cf. Confess., 6, 4, 6: PL 32, 722; De serm. Domini in monte. 2, 3, 14: PL 34, 1275

74 Cf. Ep., 118, 5, 32: PL 33, 447

75 Cf. Serm., 51, 5, 6: PL 38, 337

76 Cf. De quantitate animae, 7, 12: PL 32, 1041-1042

77 De vera relig., 24, 45: PL 34, 1041-1042

78 Ep., 120, 2, 8: PL 33, 456

79 De praed. sanctorum, 2, 5: PL 44, 962-963

80 Contra ep. Man., 4, 5: PL 42, 175

81 Cf. p. es. De civ. Dei, 2, 29, 1-2: PL 41, 77-78

82 De civ. Dei, 19, 17: PL 41, 645

83 Cf. Solil., 1, 2, 7: PL 32, 872

84 Confess., 1, 5, 5: PL 32, 663

85 Serm., 117, 5: PL 38, 673

86 Ep., 120, 3, 13: PL 33, 459

87 De Trin., 5, 1, 2: PL 42, 912; cf. Confess., 4, 16, 28: PL 32, 704

88 De civ. Dei, 8, 4: PL 41, 228

89 De civ. Dei, 8, 10, 2: PL 41, 235

90 Confess., 9, 4, 10: PL 32, 768

91 Cf. Confess., 1, 4, 4: PL 32, 662

92 Ep., 187, 4, 14: PL 33, 837

93 Cf. De magistro, 11, 38-14, 46: PL 32, 1215-1220

94 Cf. Confess., 13, 9, 10: PL 32, 848-849

95 Confess., 3, 6, 11: PL 32, 687-688

96 Confess., 10, 27, 38: PL 32, 795

97 Confess., 5, 2, 2: PL 32, 707

98 Confess., 1, 1, 1: PL 32, 661

99 De Trin., 14, 8, 11: PL 42, 1044

100 De Trin., 14, 4, 6: PL 42, 1040

101 De civ. Dei, 12, 1, 3: PL 41, 349

102 De vera relig., 39, 72: PL 34, 154

103 Cf. Confess., 13, 9, 10: PL 32, 848-849

104 Cf. De bono coniugali, 1, 1: PL 40, 373

105 De civ. Dei, 12, 27: PL 41, 376

106 Confess., 4, 14, 22: PL 32, 702

107 Confess., 4, 4, 9: PL 32, 697

108 Constitución pastoral sobre la Iglesia en el mundo contemporáneo, Gaudium et spes, n. 10; cf. nn. 12-18

109 De civ. Dei, 12, 27: PL 41, 376

110 De Trin., 13, 19, 24: PL 42, 1034

111 Ep., 118, 5, 33: PL 33, 448

112 De civ. Dei, 11, 10, 1: PL 41, 325

113 De Trin., 4, 20, 29: PL 42, 908

114 Cf. De Trin., 15, 17, 29: PL 42, 1081

115 Cf. De Trin., 15, 27, 50: PL 42, 1097; ib., 1, 5, 8: PL 42, 824-825; 9, 12, 18: PL 42, 970-971

116 De Trin., 1, 2, 4: PL 42, 822

117 Cf. Confess., 7, 19, 25: PL 32, 746

118 De dono persev., 24, 67: PL 45, 1033-1034

119 Serm., 186, 1, 1: PL 38, 999

120 Serm., 294, 9: PL 38, 1340

121 Serm., 293, 7: PL 38, 1332

122 Cf. Tractatus in Io, 66, 2: PL 35, 1810-1811

123 Cf. Serm., 47, 12-20: PL 38, 308-312

124 Cf. Confess., 10, 42, 68: PL 32, 808

125 De civ. Dei, 10, 32, 2: PL 41, 315

126 De Trin., 4, 13, 17: PL 42, 899

127 De Trin., 4, 13, 16: PL 42, 898

128 De Trin., 4, 14, 19: PL 42, 901

129 De gratia Christi et de pecc. orig. 2, 24 28: PL 44, 398

130 Serm., 151, 5: PL 38, 817

131 Enarr. in ps., 70, d. 2, 1: PL 36, 891

132 De nupt. et concup., 2, 12, 25: PL 44, 450-451

133 De pecc. mer. et rem., 1, 26, 39: PL 44, 131

134 Tractatus in lo, 21, 8: PL 35, 1568

135 Serm., 267, 4: PL 38, 1231

136 Serm., 71, 12, 18: PL 38, 454

137 Serm., 71, 20, 33: PL 38, 463-464

138 Cf. Conc. Vat. II, Constitución dogmática sobre la Iglesia, Lumen gentium, nn. 13-14; 21 etc

139 Cf. De civ. Dei, 1, 35; 18, 50: PL 41, 46; 612

140 Cf. p. es. De unitate Ecclesiae: PL 43, 391-446

141 Ep., 43, 7: PL 33, 163

142 Cf. De civ. Dei, 18, 51: PL 41, 613

143 Cf. Retract., 2, 18: PL 32, 637

144 Cf. Confess., 6, 11, 18: PL 32, 728-729

145 De mor. Eccl. cath., 1, 30, 62: PL 32, 1336

146 Cf. Confess., 7, 7, 11: PL 32, 739

147 Cf. Ep., 48, 2: PL 33, 188

148 Serm., 22, 10: PL 38, 154

149 Cf. p. es. Psalmus contra partem Donati, epilogus: PL 43, 31-32

150 Cf. Tractatus in Io, 6, 15: PL 35, 1432

151 De catech. rud., 15, 23: PL 40, 328

152 Cf. Serm., 188, 4: PL 38, 1004

153 Cf. Confess., 7, 7, 11: PL 32, 739

154 Cf. De bapt., 3, 2, 2: PL 43, 139-140

155 Contra litt. Petil., 3, 9, 10: PL 43, 353

156 Cf. Enarr. in ps., 88, d. 2, 14: PL 37, 1140

157 Tractatus in lo, 32, 8: PL 35, 1646

158 Cf. Confess., 8, 10, 22; 7, 18, 24: PL 32, 759-745

159 Cf. p. es. Confess., 8, 9, 21; 8, 12, 29: PL 32, 758-759; 762

160 Cf. De libero arb., 3, 1, 3: PL 32, 1272; De duabus animabus, 10, 14: PL 42, 104-105

161 Cf. Confess., 4, 3, 4: PL 32, 694-695

162 Cf. De civ. Dei, 5, 8: PL 41, 148

163 Cf. De libero arb. 3, 4, 10-11: PL 32, 1276; De civ. Dei, 5, 9, 1-4: PL 41, 148-152

164 Ep., 157, 2, 10: PL 33, 677

165 Serm., 169, 11, 13: PL 38, 923

166 Cf. De gratia et lib. arb.; 2, 2-11, 23: PL 44, 882-895

167 Cf. Ep., 214, 6: PL 33, 970

168 Cf. De pecc. mer. et rem., 2, 18, 28; PL 44, 124-125

169 Cf. De gratia Christi et de pecc. orig., 47, 52: PL 44, 383-384

170 Ep., 214, 2: PL 33, 969

171 De natura et gratia, 43, 50: PL 44, 271; cf. Conc. Trid., DS

172 De natura et gratia, 26, 29: PL 44, 261

173 Cf. Ep., 130: PL 33, 494-507

174 De dono perserv., 16, 39: PL 45, 1017

175 De pecc. mer. et rem., 2, 17, 2: PL 44, 167

176 De spiritu et littera, 3, 5: PL 44, 203

177 Contra duas epp. Pel., 4, 5, 11: PL 44, 617

178 Ep., 105, 2, 10: PL 33, 400

179 Cf. De libero arb., 2, 13, 37: PL 32, 1261

180 De corrept. et gratia, 12, 33: PL 44, 936

181 Cf. Confess., 8, 5, 10; 8, 9, 21: PL 32, 753; 758-759

182 Cf. Confess., 9, 4, 10: PL 32, 768

183 Cf. De vera relig., 10, 19: PL 34, 131

184 Cf. Enarr. in ps., 70, d. 2, 3: PL 36, 893

185 Cf. Ep. 187: PL 33, 832-848

186 Enarr. in p., 49, 2: PL 36, 565

187 Cf. De pecc. mer. et rem., 2, 7, 9: PL 44, 156-157; Serm., 166, 4: PL 38, 909

188 Tractatus in lo, 26, 25: PL 35, 1607-1609

189 Contra Iulianum, 3, 112: PL 45, 1296

190 De gratia Christi et de pecc. orig., 1, 13, 14: PL 44, 368

191 Ep. 167, 6, 19: PL 33, 740

192 Enarr. in ps., 101, d. 2, 10: PL 37, 1311-1312

193 Cf. Confess., lib. 11°: PL 32, 809-826

194 Tractatus in lo, 38, 10: PL 35, 1680

195 De Gen. ad litt., 11, 15, 20: PL 34, 437

196 De civ. Dei, 19, 13: PL 41, 840

197 Confess., 9, 13, 37: PL 32, 780

198 Contra Iulianum, 6, 15: PL 45, 1535

199 Cf. De serm. Domini in monte, 2, 5, 14: PL 34, 1236

200 Enarr. in ps., 37, 14: PL 36, 404

201 De dono perserv., 22, 60: PL 45, 1029

202 Enarr. in ps., 85, 1: PL 37, 1081

203 Cf. De quantitate animae, 33, 73-76: PL 32, 1075-1077

204 Cf. De natura et gratia, 70, 84: PL 44, 290

205 Cf. De serm. Domini in monte, 1, 1, 3-4: PL 34, 1231-1232; De doctr. Christ., 2, 7, 9-11: PL 34, 39-40

206 Cf. De serm. Domini in monte, 2, 11, 38: PL 34, 1286

207 Cf. De sancta virginitate, 28, 28: PL 40, 411

208 De Trin., 8, 7, 10: PL 42, 956

209 De catech. rudibus, 4, 8: PL 40, 315

210 Cf. De Trin., 14, 10, 13: PL 42, 1047

211 Cf. Ep., 137, 5, 17: PL 38, 524

212 Cf. De catech. rudibus, 12, 17: PL 40, 323

213 Cf. Ep., 137, 5, 17; 138, 2, 15: PL 38, 524; 531-532

214 Cf. De natura et gratia, 70, 84: PL 44, 290

215 Cf. Tractatus in lo, 87, 1: PL 35, 1852

216 Cf. Tractatus in ep. Io, 7, 8; 10, 7: PL 35, 1441; 1470-1471

217 Tractatus in lo, 32, 8: PL 35, 1646

218 Cf. De bono viduitatis, 21, 26: PL 40, 447

219 Cf. De catech. rudibus, 12, 17: PL 40, 323

220 Cf. Serm., 169, 18: PL 38, 926; De perf. iust. hom.: PL 44, 291-318

221 Cf. Enarr. in ps., 53, 10: PL 36, 666-667

222 Tractatus in ep. Io, prol.: PL 35, 1977

223 Cf. De civ. Dei, 15, 22: PL 41, 467

224 De gratia et lib. arb., 18, 37: PL 44, 903-904

225 Cf. De Trin., 12, 15, 25: PL 42, 1012

226 Cf. Confess., 9, 10, 24: PL 32, 774

227 Confess., 10, 40, 65: PL 32, 807

228 Cf. Ep., 48, 1: PL 33, 188

229 De civ. Dei, 19, 19: PL 41, 647

230 Solil., 1, 1, 5: PL 32, 872

231 Cf. Serm., 335, 2: PL 39, 1569

232 Ep., 217: PL 33, 978

233 Cf. Ep., 91, 10: PL 33, 317-318

234 Miscellanea Ag., I, 404

235 Miscellanea Ag., I, 568

236 Cf. Serm., 17, 2: PL 38, 125

237 Cf. Serm., 46, 7, 14: PL 38, 278

238 Cf. Ep., 128, 3: PL 33, 489

239 Miscellanea Ag., I, 565

240 Cf. Ep., 122, 1: PL 33, 470

241 Cf. Miscellanea Ag., I, 353; Tractatus in lo, 19, 22: PL 35, 1543-1582

242 Cf. De catech. rudibus: PL 40, 309 s

243 Cf.Posidio, Vita S. Augustini, 19, 2-5: PL 32, 57

244 Cf. Posidio, Vita S. Augustini, 24, 14-25: PL 32, 53-54; Serm., 25. 8: PL 38, 170; Ep., 122, 2: PL 33, 471-472

245 Cf. Serm., 335, 2: PL 39, 1569-1570: Ep., 65: PL 33, 234-235

246 Cf. Posidio, Vita S. Augustini, 11, 1: PL 32, 42

247 Cf. Ep., 211, 1-4: PL 33, 958-965

248 Posidio, Vita S. Augustini, 31, 8: PL 32, 64

249 Cf. Retract., prol., 2: PL 32, 584

250 Cf. Ep., 128, 3: PL 33, 489; De gestis cum Emerito, 7: PL 43, 702-703

251 Cf. Post collationem contra Donatistas: PL 43, 651-690

252 Cf. Posidio, Vita S. Augustini, 9-14: PL 32, 40-45

253 Cf. Posidio, Vita S. Augustini, 12, 1-2: PL 32, 43

254 Cf. Posidio, Vita S. Augustini, 24, 11: ? ...in die laborans et in nocte lucubrans?: PL 32, 54

255 Cf. Ep., 224, 2: PL 33, 1001-1002

256 Ep., 1, 1: PL 33, 61

257 De quantitate animae, 14, 24: PL 32, 1049; cf. De vera relig., 10, 20: PL 34, 131

258 Cf. De vera relig., 39, 72: PL 34, 154

259 Cf. Retract., 1, 8, 2: PL 32, 594: 1, 4, 4: PL 32, 590

260 Cf. Ep., 118, 5, 33: PL 33, 448

261 Cf. Contra Acad., 3, 20, 43: PL 32, 957

262 Ep., 120, 3, 13: PL 33, 458

263 Cf. De Trin., 1, 5, 8: PL 42, 825

264 Serm., 27, 4: PL 38, 179

265 Cf. De doctrina Christ., 2, 40, 60: PL 34, 55; De civ. Dei, 8, 9: PL 41, 233

266 Cf. Enarr. in ps., 90, d. 2, 1: PL 37, 1159-1160

267 Cf. Ep., 28, 3, 3: PL 33, 112; 82, 1. 3: PL 33, 277

268 Cf. Ep., 137, 1, 3: PL 33, 516

269 De doctrina Christ., 4, 5, 7: PL 34, 91-92

270 Cf. De perf. iust. hom., 17, 38: PL 44, 311-312

271 Cf. De baptismo, 4, 24, 31: PL 43, 174-175

272 Cf. Contra Iulianum, 6, 6-11: PL 45, 1510-1521

273 Contra ep. Man. 5, 6: PL 42, 176: cf. C. Faustum, 28, 2: PL 42, 485-486

274 De baptismo, 2, 3, 4: PL 43, 129

275 Ep., 105, 16: PL 33, 403

276 De civ. Dei, 16, 2, 1: PL 41, 477

277 Solil., 1, 2, 7: PL 32, 872

278 De civ. Dei, 2, 29, 2: PL 41, 78

279 Cf. De diversis quaestionibus, 83. q. 46, 2: PL 40, 29-31

280 Cf. De Gen. ad litt., 5, 23, 44-45: 6, 6; 17-6, 12, 20: PL 34, 337-338: 346-347

281 Cf. Ep., 189, 6: PL 33, 856

282 Ep., 229, 2: PL 33, 1020

283 Cf. Confess., 6, 7, 11-12: PL 32, 725; De ordine, 1, 10, 30: PL 32, 991

284 Cf. Ep., 26: 118; 243; 266: PL 33, 103-107; 431-449; 1054-1059; 1089-1091

285 Cf. Confess., 4, 13, 20: PL 32, 701

286 Cf. Confess., 10, 8, 15: PL 32, 785-786

287 Cf. Confess., 10, 34, 53: PL 32, 801

288 Cf. Ep., 120, 4, 20: PL 33, 462

289 Confess., 3, 6, 10: PL 32, 687

290 Solil., 1, 1, 3: PL 32, 870

291 Confess., 10, 27, 38: PL 32, 795

292 Cf. Ep. 120, 4, 20: PL 33, 462

293 Cf. De sancta virginitate, 6, 6: PL 40, 339